Görme
yollarının lezyonları genellikle görme alanı defisitleri, skotomlar, görme
keskinliğinde azalma, renk körlüğü ve körlük gibi defisitler yani negatif görsel fenomen yapar. Bazen de pozitif görsel fenomen olarak
adlandırılan illüzyon ve halüsinasyonlara sebep olur.
Entoptik
fenomenleri bunlardan ayırmak gerekir. Entoptik
fenomen (bazen yanlış olarak entopik de denir) gözün kendisinden kaynaklanan olaylardır.
Bunlar okuler media, retinal damarlar veya gözküresinin basıncından
kaynaklanabilirler. Helmholtz uygun aydınlatma ile gözün içindeki bazı
objelerin kişinin kendisi ve bazen de gözlemci tarafından görülebilmesini entoptik
fenomen olarak tanımlanmakta ve bu olayın illüzyonlardan farklı bir algılama
olduğu belirtmektedir. Çeşitli entoptik fenomenler vardır. Işıkların
etrafındaki halolar entoptik fenomen
örneğidir. Bunlar fizyolojik olabileceği gibi korneal ödem gibi patolojik
sebeplerle de olabilir. Mavi alan
entoptik fenomen, retina kapillerlerindeki beyaz küre hücrelerinin görülmesidir,
eritrositler görülmez, normal fonksiyondur. Floater
(sinek uçuşması) bir başka
entoptik fenomendir. Göz önünde özellikle parlak ışık, beyaz bir yüzey ya da şeffaf
ipliksi hücre kalıntıları şeklindedir. Purkinje
görüntüleri, gözün parlak yüzeylerinde yansıyan ışık kaynağının meydana
getirdiği şekillerdir.
Retina hastalıkları
Göz
de yaşlanma, sistemik hastalıklar veya genetik yatkınlığın çevresel faktörlerle
tetiklendiği retina hastalıkları ileri yaşlarda sıktır. Diyabetik retinopati,
vitreous dejenerasyonu, lattice dejenerasyon, göz küresinin büyümesine bağlı
retina incelmesi, retina dekolmanı, makula dejenerasyonu, sarı nokta hastalığı
bunlar arasında sayılabilir. Retina hastalıkları gözün ışığı algılayan organ
olması nedeniyle kendini ışık belirtileri ile gösterir. Retinada traksiyon,
iritasyon, yaralanma ve hastalıklar retinal fotoseseptörleri uyarabilir. Çeşitli
ışık parlamaları, şimşek çakmaları, ipliksi şeffaf cisimler vb. retinayı etkisi
altına almış hastalıkların belirtisidir. Küçük elektriksel sinek uçuşmaları yine
bu hastalıkların belirtisi olabilir. Genelde parlak siyah, düzensiz, nokta
şeklinde görülen değişik ebatlı parlamalar, şimşek çakmaları şeklinde aniden
gelişen parlamalar ciddi risk faktörleridir. Bunlar kompleks değildir, içgörü
vardır. Işık halüsinasyonlarının hareketi sıktır. Flaşlar, fırıldaklar,
parlamalar, şimsek çakması veya dönen arklar şeklinde olabilen fosfenler basit
halüsinasyonlardandır.
Vitreous
dejenerasyonuna bağlı gelişen rahatsızlıklar da benzeri belirtilere sebep olabilir
ve bu belirtilerin yanında bu şeffaf hücre kalıntıları retina yüzeyine
çarptığında ve retinayı çektiğinde aniden gelişen ışık çakmaları, siyah parlak
ışıklar görülebilir. Bu şeffaf iplikçikler vitre sıvısı içindeki kollajenik
yapılardır ve ilaçla tedavi edilemezler. Ancak bu ipliksi yapılar çoğaldıkça,
retina üzerinde yaptıkları çekintileri arttıkça ve arka vitreus dekolmanı riski
mevcutsa vitrektomi ameliyatı ile temizlenir. Vitreus bütün bir yapıdır ve tüm
retina yüzeyini kaplamaktadır. Kimi vakalarda retina yüzeyinden zararsız bir
şekilde ayrılır. Posterior vitre dekolmanı en sık retinal halüsinasyon yapar.
69 yaşın üştünde hastaların %60‘ında görülür. Genellikle monokulerdir ama kanserle
ilişkili retinopati gibi bazı durumlarda binokuler olabilir. Görme alanının her
yerinde olabilir. Retinal traksiyonda valsalva manevrası ile tetiklenir. Saniyeler
sürer sıklığı değişkendir. Bazı hastalarda parlama ve solma şeklinde multipl
kısa halüsinasyonlar gün boyu olabilir veya günde bir iki kere olabilir. Daha
sık ve veya persistan hallusinasyonlar zonal okkult outer retinopati (AZOOR)
kanser ilişkili retinopatilerde olabilir. PVD de sadece birkaç kere olur. Eğer
skotom görme kaybı ile giden tipte olursa basit halüsinasyonlardan sonra
retinal hasarın kalıcı olabileceğini gösterir, derhal tedavi edilmelidir. Görme
kaybına ilaveten retinal yaralanma semptomları gölgeler görme, bozuk, çarpık
veya bulanık görmeyi de içine alabilir.
Retinal
orjinli bütün halüsinasyonlar acil oftalmolojik değerlendirme gerektirir.
Retina muayenesi normal fakat diğer belirti semptomlar retinal hastalığı
gösteriyorsa okult retinal hastalıklar kanserla ilişkili retinoopati ve AZOOR
tipleri sorumlu olabilir. Görme alanı elektroretinogram ve retinal proteinlere
karşı antikorlar yararlı olabilir. Paraneoplastiktir. İlerleyince optik
solukluk olur. Kanser ile ilişkili retinopati
Ø Fotosensitivite
Ø Görme
alanında ring skotom
Ø Retinal
arterlerin çapının incelmesi ile karakteristiktir.
Optik nörit
parlak, geçici ışık parlamaları özellikle gözleri horizontal olarak hareket
ettirince olur. bu özellikle karanlıkta veya hata gözlerini kapatınca olur.
Optik nörit, optik sinir tumorleri veya arterit forme olmayan veya yarı forme
sesle tetiklenen halusinasyon üretebilir.
