EDEBİYAT, SİNEMA VE RESİMDE GÖRSEL HALÜSİNASYONLAR...... Niccolo Machiavelli “Adamotu”

İtalyan Rönesans tiyatrosunun en iyi komedisi sayılan “La Mandragola=Adamotu” adlı eserde yazarın yaşadığı dönemin ikiyüzlü ahlak anlayışını, din adamlarını eleştirdiği belirtilir. Eserde düzenbaz bir adam karısına göz diktiği çocuğu olmayan bir adama karısına adamotu şurubu içirmesini önerir. Ama kendisi için riskli olacağından vs. sözeder.  Kandırıp karısı ile ilişki kurma amacındadır. Burada esere adını veren adamotu sadece bir kez geçmektedir. Hem şifa verici aynı zamanda öldürücü olabileceği konu edilir.

Halusinojen Mantarlar

Psilosibin, psilosin içerenler

Psilosibin doğada bulunan ilk fosforlu indol bileşiğidir. Psilosibin (PY, 4-fosforiloksi-N,N-dimetiltriptain) ana psikoaktif maddedir. Oral alımından sonra farmokolojik olarak aktif form olan psilosine dönüşür. Halüsinojen etki gösteren aktif maddeler olan psilosibin(4-fosforiloksi-N,N-dimetiltriptamin) ve psilosin(4-hidroksi-N, N-dimetiltriptamin) Hoffman ve ekibi tarafından tanımlanmıştır. Psilosibin ve psilosinin her ikisi de indolalkinaminlerdendir ve seratonine çok benzerler. Psilosibin psilosinin dihidrojen fosfatıdır, suda çözünür, alkolda az çozünür, olganik solventlerin çoğunda çözünmez. Psilosibin kelimesi Yunancadaki “psilo”=yüksek ve “cybe”=kafa kelimelerinden gelmiştir. 200 den fazla sayıda mantar vardır. Mantarlar kurutularak veya çiğ yenmektedir. Psilocybe, Stropharia, Conocybe ve Panaeolus ailesine mensuptur. Etkilerini serotoninerjik 5-HT2A ve ayrıca 5-HT2C, 5-HT1A reseptör agonizmasıyla gösterirler. LSD den farklı olarak dopamin reseptörlerine etkisi yoktur. Psilosinin kendisi de mantarlarda az miktarda bulunabilir. Bunlardan başka antarlar daha az aktif olan baeosistin ve norbaeosistin de içerebilir.  Oral alımlarından 20-30 dk sonra etki başlar. 10-50 mg madde genellikle 1-4 tane taze mantar ile elde edilir. 60-90 dakika sonra etki en belirgindir. 4-6 saatte azalır. Santral sinir sistemini etkilerler. SSS ve kardiyovaskuler etkileri belirgindir. Bilinç ve algı değişiklikleri, anksiyete, panik, konfüzyon, delüzyon, ışık çakmaları, görsel ve işitsel halüsinasyonlar, taşikardi, taşipne, hipertansiyon, midriazis, başdönmesi, bulantı, kusma, uyku hali, yüzde kızarma, derin tendon reflekslerinde artış olur. Rahatlama hissi, öfori, renkleri daha parlak görmek, görsel renkli ışık çakmaları şeklinde halüsinasyonlar, bozukluklar, yüzeylerde hareketler, dalgalar görme, delüzyonlar olabilir.  Algılama ve bilinç değişiklikleri birkaç güne uzayabilir. Sekiz ay sonra bile flash back durumu ortaya çıkabilir. Etkiler kişisel hassasiyete göre değişir. Aynı kişide farkli zamanlarda etki değişebilir. Huzursuzluk, koordinasyon bozukluğu, gerçeklik kaybı, depersonalizasyon, panik reaksiyonlar, psikoz benzeri durumlar olabilir. Bu etkiler genellikle kullanıcılar tarafından ”bad trip” olarak adlandırılır.

Anksiyete için benzodiazepinler, halüsinasyonlar için klorpromazin kullanılır. Letal dozlar çok yüksektir. Çocuklarda ciddi reaksiyonlar, rabdomyoliz, böbrek yetmezliği ve kardiyopulmoner arrest bildirilmiştir. Ölüm beraberinde alınan maddeler veya etki altında iken travmadan olabilir. Tıpta kullanım ile ilgili çalışmalar vardır. Türkiye’de bulundurma, üretim ve kullanımı yasaktır.